اگر به مزارع کشاورزی یا باغ‌ها سر زده باشید متوجه می‌شوید یک پوشش نرم و سبک بر روی خاک وجود دارد. شاید برایتان سوال پیش آمده باشد که این پوشش چیست و چه کاربردی دارد؟ در اصطلاح علمی به این پوشش مالچ گفته می‌شود که در دو نوع آلی و غیر آلی بدست می‌آید. انواع مالچ غیر آلی و آلی دارای خواص و ویژگی‌های منحصر به فردی هستند. مالچ‌های آلی معمولا لایه‌ای از کاه، خاک برگ، خاک اره و مالچ غیر آلی شامل ورقه پلاستیکی و بسیاری از فیلم‌های شیمیایی دیگر است.‌ پاسخ به این سؤال که این پوشش چه ویژگی‌ها و کاربردی دارد را می‌توانید در مطالب ارائه شده در این‌ مقاله پیدا کنید. بنابراین اگر به دنبال پاسخ سؤال خود هستید پیشنهاد می‌شود این مقاله را تا پایان دنبال نمایید.

مالچ چیست؟

همان‌طور که در بالا اشاره شد، مالچ‌ها همان پوشش‌های سبکی هستند که بر روی خاک پاشیده می‌شوند. به طور کلی مالچ‌ به دو دسته آلی و غیر آلی قابل تقسیم است که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. در واقع انتخاب نوع مالچ باید بر اساس نیاز خاک، نوع منطقه، شرایط جوی و محیطی باشد.‌ بنابراین با انتخاب مناسب مالچ می‌توان از خاک محافظت کرده و همچنین آن را غنی کرد.‌ از این‌رو لازم است که یک کشاورز یا باغدار ابتدا با انواع مالچ آشنایی داشته باشد تا بتواند در مواقع نیاز نوع مناسب را انتخاب کرده و به کار گیرد.

انواع مالچ

مالچ‌ها بر اساس نوع مواد تشکیل دهنده‌ آن‌ها، به دو نوع آلی و غیر آلی دسته‌بندی می‌شوند. در این بخش به طور اختصار در مورد هر کدام از انواع مالچ توضیحاتی ارائه خواهد شد.

مالچ آلی

مالچ آلی که با عنوان مالچ طبیعی یا بیولوژیک نیز شناخته شده است از مواد طبیعی مانند علف‌های خشک، کاه، کلش، پوست درختان، خاک اره، لاشه برگ‌ها، تکه‌های روزنامه، کمپوست و چوب خرد شده تشکیل می‌شود. فرآیند تشکیل انواع مالچ آلی به این صورت است که ابتدا باید تجزیه شده سپس به عنوان عامل جایگزین انتخاب شوند. مالچ‌های آلی باعث بهبود محتوای خاک خواهند شد. هر چقدر ساختار مالچ خشک‌تر و چوبی‌تر باشد، سرعت تجزیه آن کمتر می‌شود و در نهایت مواد مغذی به صورت آهسته به خاک می‌رسند.

یک نکته قابل توجه در مورد مالچ آلی این است که باید نسبت به مواد تشکیل دهنده آن شناخت کافی داشت تا بتوان علف‌های هرز یا مواد شیمیایی موجود در آن را تفکیک کرد. زیرا مواد موجود در مالچ نه تنها باعث بهبود خاک نمی‌شوند بلکه ممکن است به آن آسیب نیز وارد کنند. نکته قابل توجه دیگر در مورد مالچ آلی این است که هزینه تهیه آن‌ها مناسب است و برای اکثر کشاورزان درصد بازدهی خوبی دارد.

مالچ غیر آلی

نوع دیگری از مالچ، غیر آلی نام دارد، به این معنا که از مواد غیر طبیعی یعنی همان مواد شیمیایی تشکیل شده است.‌ مالچ غیر آلی به نوعی پوشش پلاستیکی از جنس پلی‌اتیلن گفته می‌شود که سطح خاک را با آن می‌پوشانند. این نوع مالچ به منظور جلوگیری از رشد گیاهان هرز و نیز ممانعت از تبخیر آب از درون خاک، کاربرد دارد. از این طریق گیاهان از راه منافذی که در سطح خاک ایجاد می‌شود شروع به رشد کردن می‌کنند. ضخامت ذرات استفاده شده در مالچ غیر آلی بین 30 تا 50 میکرون است. این نوع مالچ‌ها در رنگ‌ها و اندازه‌‌های گوناگون برای کاربردهای متفاوت تولید می‌شوند.

ویژگی انواع مالچ غیر آلی

دوام مالچ‌های پلاستیکی به ضخامت آن‌ها بستگی دارد. مالچ‌های تشکیل شده از پلاستیک‌های طرد و شکننده در اثر بادهای سنگین پاره می‌شوند. در حالی که مالچ‌های متشکل از پلاستیک‌های محکم بعد از دوبار کشت نیز هم‌چنان پابرجا باقی می‌مانند. این مالچ‌ها همچنین باعث حفظ رطوبت خاک شده و از هدر رفت آب جلوگیری می‌کنند. بنابراین در هنگام استفاده از مالچ غیر آلی می‌توان از سیستم قطره‌ای استفاده کرد‌. مالچ‌های غیر آلی همچنین از آسیب‌های ریشه و فشردگی خاک جلوگیری به عمل می‌آورند.

فیلم‌های مالچ غیر آلی به صورت ردیف‌های موازی در سطح خاک پاشیده می‌شوند. بستر خاک‌های حاصلخیز باید عاری از هر گونه باقیمانده گیاهان باشد و توسط شیء سنگینی در حاشیه‌های خاک محکم باشند. زیرا خاک‌پوش‌ها باید محکم به خاک بچسبند تا حرارت به خوبی منتقل شود و همچنین باید از آزاد شدن و حرکت مالچ‌ها توسط باد جلوگیری به عمل آید. اگر مالچ‌ها جابجا شوند امکان دارد پلاستیک آن‌ها پاره شده و قابلیت خود را از دست بدهند. به طور کلی لایه‌های مالچ به عنوان یک عامل از خروج گاز سمی متیل بروماید جلوگیری می‌کنند که این گاز در کشتن باکتری‌های موجود در خاک کاربرد دارد. در نتیجه می‌توان گفت کاربرد فیلم‌های مالچ، احتمال استفاده کشاورزان از متیل بروماید را کمتر خواهد کرد.‌

معایب مالچ غیر آلی

مالچ‌های غیر آلی در کنار برخورداری از یک سری ویژگی‌ها، معایبی نیز دارند. برخی از مهم‌ترین معایب این مالچ‌ها شامل هزینه نسبتا زیاد آن‌ها نسبت به انواع مالچ آلی و زیست تخریب‌پذیری آن‌ها است. پس اگر قرار بر استفاده از این نوع مالچ است، از همان ابتدا باید معایب آن را نیز در نظر گرفت.

مزایای استفاده از انواع مالچ

از انواع مالچ غیر آلی به منظور کاشت زودتر گیاهان و نیز افزایش رشد و بازده اقتصادی استفاده می‌شود. زیرا این مالچ‌ها دمای خاک را تغییر می‌دهند و امکان رشد سریع‌تر گیاهان را فراهم می‌آورند. مالچ‌های غیر آلی سفید از طریق بازتاب نور خورشید، گرمای کمتری به خاک منتقل می‌کنند. این امر در فصول گرم سال حیاتی است. به همین دلیل است که در تابستان بیشتر از خاک‌پوش پلاستیکی سفید استفاده می‌شود. از سایر مزایای مالچ‌ها می‌توان ‌موارد زیر را برشمرد:

• برداشت به‌ هنگام‌ محصول و عرضه آن در زمان اوج قیمت‌ها
• افزایش سطوح سبزینگی مزرعه و باغ
• افزایش سه تا چهار برابری عملکرد موثر گیاه
• جلوگیری از بروز بسیاری از آفت‌ها و امراض در گیاهان

جمع­ بندی

در این‌ مقاله در مورد مالچ‌، انواع آن، ویژگی، مزایا و معایب آن مطالبی ارائه شد.‌ همان‌طور که گفته شد، مالچ‌ها به دو نوع آلی و غیر آلی دسته‌بندی می‌شوند. هر کدام از انواع مالچ آلی و نیز انواع مالچ غیر آلی دارای ترکیبات خاص و منحصر به فردی هستند. به طور کلی می‌توان گفت که مالچ آلی از مواد طبیعی موجود در محیط زیست ساخته می‌شود. برگ درختان، پوسته درختان، کاه، کلش و … نمونه‌هایی از مالچ آلی هستند. مالچ غیر آلی که در واقع نایلون مالچ است از فیلم‌های پلاستیکی تولید می‌شود که کشاورزان آن را به عنوان پوشش و به صورت ردیف‌های موازی بر روی سطح خاک می‌پاشند. در پایان امیدوارم با مطالعه این مقاله بتوانید مالچ‌های آلی و غیر آلی را بشناسید و در موارد مناسب به کار ببندید.